Bilgisayarlarda karşımıza çıkan birçok farklı dosya formatı bulunuyor. Dosya türlerini anlamak için uzantılarına dikkat etmemiz gerekiyor. Daha önce açtığınız dosyaların uzantılarına ve türlerine dikkat etmemiş olabilirsiniz. Ancak aslında her dosyanın kendine özel bir uzantısı bulunuyor.
Bu uzantı sayesinde dosyanın türü de anlaşılabiliyor. Ayrıca uzantılar sayesinde dosyayı hangi programlarla açabileceğinizi de anlayabiliyorsunuz. Kısacası, dosya uzantıları aslında sık sık karşımıza çıkıyor. Ancak çoğu zaman dosyaların uzantıların ve hangi tür olduklarına dikkat bile etmiyoruz.
Dosya Uzantısı Nedir? Dosya Uzantıları ve Dosya Türleri
Dosya uzantıları ve anlamları konusunda sizleri bilgilendirmeden önce uzantının ne olduğundan biraz bahsedelim. Dosyaların sonunda “.jpg”, “.mp4” ve “.iso” gibi ibareler bulunuyor. İşte aslında bu .mp4 gibi ibarelere dosya uzantısı deniyor.
Dosya isimlerinin sonunda bulunan bu uzantılar sayesinde dosyanın türünü anlayabiliyorsunuz. Örneğin, bazı fotoğrafların uzantısı .jpg olarak karşımıza çıkabiliyor. Böylece uzantıdan dolayı dosyanın bir fotoğraf olduğunu anlayabiliyoruz. Ayrıca bu uzantılar sayesinde dosyaların hangi programlarla açılabileceği de anlaşılabiliyor.
Örneğin, mp4 uzantılı bir video dosyasını açmak için VLC Media Player gibi bir video oynatıcı program kullanmanız gerekiyor. İşletim sistemleri de bu uzantılar sayesinde dosyanın türünü ve hangi programlarla çalışabileceğini anlayabiliyor. Yani aslında dosya uzantıları, dosyanın biçimini belirliyor.
Dosya Uzantısı Değiştiğinde Dosya Türü Değişir mi?
Dosya uzantısını değiştirdiğinizde türünün değişeceğini düşünüyor olabilirsiniz. Örneğin, mp4 uzantılı bir video dosyasının uzantısını jpg yaparak fotoğraf dosyasına çevirmek istiyor olabilirsiniz. Ancak ne yazık ki böyle bir şey tam olarak mümkün değil.
Bir dosyanın türünü değiştirmek için converter olarak tabir edilen dönüştürücü araçları kullanmanız gerekiyor. Böylece bazı dosya türleri arasında dönüştürme yapabiliyorsunuz. Ayrıca bu şekilde dosya uzantıları da değişmiş oluyor.
Dosya Uzantıları ve Anlamları
Yazımızda bir dosya uzantıları listesi hazırlamak istiyoruz. Listemizdeki uzantıların anlamlarını da sizlerle paylaşmaya çalışacağız. Böylece dosya uzantıları hakkında daha fazla fikir sahibi olabilirsiniz.
Dosya Uzantıları ve Açılımları
Program dosya uzantıları ve anlamları
.exe :Microsoft’un Windows işletim sisteminde geliştirilen oyun,program ve uygulamaları çalıştırmak için ihtiyaç duyulan geliştirici dosyalarını etkinleştirme işlemini başlatmak için kullanılan dosyaların uzantısıdır.
.dll :Windows işletim sisteminde yüklü olan programlara ait bağımlı bir dosya uzantısıdır.DLL dosyaları sayesinde aynı anda birden fazla program tarafından kullanılabilen kod ve veri içeren dosyaları bulunabilir.Bir program birden fazla fonksiyonunu DLL dosyaları sayesinde yerine getirir.
.drv :Sürücü dosyası. Genellikle bir donanıma veya çere birimine aittir.
.cfg Herhangi bir programa ait olan CFG uzantılı dosya,o programın yapılandırma dosyasıdır.İçerisinde bulunduğu programın ayarlarının kayıt altına alınmasına sağlar.
.iso :Bilgisayarlarda kullanılan CD,DVD gibi sürücülerin sanal bir şekilde oluşturulduğunda karşılaşılan dosya uzantısı biçimidir.Bu uzantı,yedekleme ve kurulum işlemleri için kullanılır.
.ocx :Uygulamalara çeşitli özellikler kazandıran kütüphane dosyalarıdır.
Resim dosya uzantıları ve anlamları
.jpg :24 Bit renk desteği sunan ve %5 boyut sıkıştırma özelliğine sahip görüntü dosyası uzantısıdır.Dijital fotoğraf ve görüntüleri depolamak için kullanılmaktadır.
.jpeg :Bu uzantı var olan görüntünün sadece nasıl kodlanacağını belirtir.Görüntünün saklanması,depolanması için kullanılmaz.
.jfif :Bu dosya uzantısı görüntünün farklı platformlarda görüntülenebilmesi için geliştirilmiş.Jpeg dosya uzantısının kullanıcılar arasında yaygınlaşmasından sonra birçok kişi tarafından kullanılmamaya başlanmıştır.
.gif :Çok eski bir zaman diliminde geliştirilmiş bir dosya uzantısıdır.Web sitelerinde hareketli görüntüler (animasyonlar) kullanılabilmesi için geliştirilmiş.Bu uzantılı hareketleri görüntülerin görüntü kalitesi oldukça düşük olur.
.png :Kayıpsız bir sıkıştırma işlemi uygulanan görüntü uzantısıdır.Web sitelerinde sıkça kullanılır.Daha çok logo dosyalarının uzantı biçimidir.
.webp :Bu uzantı jpeg uzantısıyla benzerlik gösterir.Görüntü dosyalarının sıkıştırılmış bir uzantı halidir.Google tarafından geliştirilmiştir.Günümüzde web sitelerinde oldukça yaygın bir şekilde kullanılan ve kullanım oranında büyük bir artış potansiyeli taşıyan dosya uzantısıdır.
.psd :Adobe yazılımlarından Photoshop programıyla oluşturulmuş ön tanımlı dosyaların uzantısıdır.İnternet üzerinde bulunan hazır logo,broşürler PSD uzantısıyla bulunmaktadır.Bu uzantılı dosyalar tekrar düzenlenerek yeni ve kolay çalışmalar yapılması sağlanmaktadır.
.svg :Matematiksel ifadelerin kullanılmasını sağlayan vektör görsel dosyası uzantısıdır.Eski ve açık standardı olan bir uzantıdır.Bununla birlikte tarayıcı programları tarafından kullanılan ve desteklenen bir dosya uzantısıdır.
.ai :Bir vektör grafik düzenleme programı olan Adobe Illustrator için proje dosyası formatıdır.
.ico :Masaüstü simgeleri ve web sitesi “faviconları” için kullanılan görüntü dosyası formatıdır.
Ses dosya uzantıları ve anlamları
.mp3 :Hemen hemen her platformda çalışabilen ve 1990 yıllarında Winamp programı sayesinde yaygınlaşan bir müzik dosyası uzantısıdır.
.wav :Microsoft ve IBM tarafından ortak bir çalışmayla geliştirilen WAV uzantısı,sıkıştırılmış yada sıkıştırılmamış ses dosyası uzantısıdır.Ancak genelde sıkıştırılmamış WAV uzantısı tercih edilmektedir.WAV ses dosyaları hem sıkıştırılmış hemde sıkıştırılmamış ses içeriği bulundurabilir.Bu yüzden WAV dosyaları genelde büyük boyutlu ve yüksek kaliteye sahip ses dosyalarıdır.
.aac :AAC veya Advanced Audio Coding, .mp3’e bir geliştirme olacak şekilde tasarlanmıştır. Kayıplı sıkıştırılmış bir ses formatıdır, ancak genellikle aynı bit hızında ve dosya boyutunda daha iyi ses kalitesi üretir. AAC, iTunes tarafından kullanılır.
.midi, .mid :MIDI veya Musical Instrument Digital Interface, tam olarak bir ses formatı değildir, müzik bilgisinin kaydedilmesi için bir veri formatıdır.
.al :Daha çok Avrupa’da kullanılan bir ses dosyası uzantısıdır.A-Law sıkıştırılmış bir ses dosyası uzantısıdır.
Video dosya uzantıları ve anlamları
.mp4 :Video dosyalarına ait uzantıdır.Çok kapsamlıdır.Durağan resimler ve alt yazılar gibi diğerler verilerin tek bir çatı altında toplanmasına imkan verir.
.avi :Video dosyalarına ait uzantıdır.Ancak mp4 dosya uzantısından farklı olarak herhangi bir sıkıştırma işleminin kullanılmadığı bir dosya uzantısı biçimidir.Bu yüzden .avi uzantılı dosyaların kapladığı alan mp4 uzantılı dosyanın kapladığı alandan çok daha fazladır.Sıkıştırma işlemi uygulanmadığından herhangi bir veri kaybı olmaz.
.ts :MPEG-2 ile oluşturulmuş,sıkıştırılmış video uzantısıdır.
.mov :QuickTime oynatıcı programı tarafından oluşturulan,MPEG-4 ile sıkıştırılmış film ve görüntü dosyası uzantısıdır.Apple tarafından geliştirilmiştir.
.flv :Adobe Flash Player programının ön tanımlı video uzantısıdır.Bu uzantı sadece Adobe’de olmamak üzere Youtube sitesi de dahil birçok internet sayfasında video oynatıcısı bulunan tüm sitelerde kullanılan bir video biçimi uzantısıdır.
.wmv :Windows Media Video formatı Microsoft tarafından web üzerinden video akışında kullanılmak üzere RealMedia formatına rakip olarak tasarlanmıştır.
Web sitesi dosya uzantıları ve anlamları
.php :Etkileşimli web sitesi yapmak için kullanılan dilin dosya uzantısı.
.html :Web sitesi oluşturma dilinin dosya uzantısı.
HTML diliyle oluşturulmuş metinlerin dosya uzantısıdır.HTML dili,İnternet sayfalarında yapılan çalışmalarda kullanılan bir dildir.
.css :HTML diline benzer olan CSS diliyle oluşturulan stil dosyaların uzantısıdır.HTML ile oluşturulan çalışmalara görsel zenginlik eklemeye yarayan CSS diline ait dosya uzantısıdır.
Web ortamında kullanılan hazır stil şablonlarıdır. Ana dokümandan çağrılan CSS dosyaları, yazı tipi, büyüklüğü, satır aralığı gibi parametreler etki eder.
.js :JavaScript dili kullanarak oluşturulmuş bir belgenin uzantısıdır.JavaScript dili çeşitli programların ve işlevsel uygulamaların yapılması,web tabanlı uygulamalarda kullanılan bir kodlama dilidir.
Ofis dosya uzantıları ve anlamları
.txt :Metin belgesi olarak oluşturulan dosyaların uzantısıdır. Yazı yazmak içindir
.doc :Microsoft tarafından geliştirilen Microsoft World programıyla kaydedilmiş dosyaların uzantısıdır.Microsoft World,zengin metin belgesi oluşturmayı sağlayan bir ofis programıdır.
.word :Windows işletim sisteminde Microsoft’un ofis programı olan Microsoft Word ile oluşturulan dosyaların uzantısıdır.Microsoft Word zengin metin belgesinin oluşturulmasını sağlayan bir ofis programıdır.
.xls :Windows işletim sisteminde tablo,grafik vb. tablolar oluşturmak için kullanılan Microsoft’un ofis programı olan Excel programıyla oluşturulan dosyaların uzantısıdır.
.ppt :Windows işletim sisteminde Microsoft Power Point ile oluşturulmuş dosyanın uzantısıdır.Bu dosyalar slayt sunumları için kullanılır.
.pptx :Microsoft Power Point programının 2007 yılından sonra kullandığı dosya uzantısıdır.
.mdb :Access veritabanı dosyasıdır.
.pdf :Türkçe’de Taşınabilir Belge Biçimi olarak isimlendirilmektedir.Windows,Mac,Linux işletim sistemlerinde açılabilen ve platformlar arasında oldukça kolay bir şekilde taşınabilen yazdırılabilir belge uzantısıdır.
Sıkıştırma dosya uzantıları ve anlamları
.rar :Windows işletim sisteminde oldukça popüler olan WinRAR programıyla sıkıştırılmış arşiv ve dosyalar için geçerli olan dosya uzantısıdır.
.zip :Sıkıştırılmış klasör veya arşivlerin uzantısıdır.WinRAR programıyla benzerlik taşımaktadır.
.arc :Bir dosya sıkıştırma formatıdır.